توپ جنگ تجاری در زمین کیست؟

نشست دو روزۀ وزرای دارایی و رؤسای بانک مرکزی گروه بیست 22 ژوئیه در بوئنوس آیرس آرژانتین خاتمه یافت. مسئله تجارت بدون شک بیشترین توجه را به خود جلب کرده بود. با آنکه در بیانیه مشترک این نشست بر تقویت گفتگوی کشورهای مختلف برای مقابله با خطرهای ناشی از اصطکاک تجاری تاکید شد، برونو لو مِر وزیر دارایی فرانسه اعلام کرد که آمریکا باید نخست افزایش تعرفه بر تولیدات فولاد و آلومینیوم را لغو کند، در غیر این صورت مذاکرات تجارت آزاد میان اتحادیه اروپا و آمریکا برگزار نمی شود.وی تاکید کرد فرانسه و آلمان در مسئله مذاکرات تجارت با آمریکا به توافق رسیده اند که واشنگتن باید گام اول را بردارد و تعرفه بر کالاهای فولاد و آلومینیوم را لغو کند.

آمریکا در ابتدای مارس طبق ماده 232 «قانون توسعۀ تجارت» سال 1962میلاد تعرفه بر تولیدات فولاد و آلومینیوم را افزایش داد و جنگ تجاری را آغاز کرد.پس از آن واشنتگن به تکرار این نمایشها ادامه داد که از سویی همۀ مسؤولیتها را به گردن شرکای عمدۀ خود از جمله چین و اتحادیه اروپا انداخت و خود را زیانکار قلمداد کرد و ادعا کرد: «توپ» حل مسئله در زمین طرف مقابل است. از سوی دیگر با اقدام پیشگیرانه چماق تعرفه را بالا نگهداشته و همه را به چالش می کشد. برای نمونه امریکا بعد از افزایش تعرفه بر تولیدات فولاد و آلومینیوم، اتحادیه اروپا را تهدید کرد که تعرفۀ واردات خودرو از این اتحادیه را خواهد افزود و همچنین وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی از چین را از 50 میلیارد به 200 میلیارد دلار افزایش داد.

پس توپ این جنگ تجاری که سراسر جهان را به چالش کشیده، در دست کیست؟ مجله « اقتصاددان» (اکونومیست) چاپ انگلستان در 20 ژوئیه مقاله ای با عنوان «دونالد ترامپ در چند جبهه جنگ تجاری به راه انداخته است» منتشر کرد. در این مقاله آمده است: «رییس جمهور آمریکا معتقد است در جنگ تجاری به آسانی برنده می شود، به راحتی پیروز می شود و از این رو جنگ تجاری را در چند جبهه بر پا کرده است.»

دولت ترامپ در 22ژانویه اعلام کرد از 7 فوریه تعرفه بر واردات صفحه های خورشیدی و ماشین لباسشویی به مبلغ 9 میلیارد دلار را افزایش می دهد.

دولت ترامپ یکم مارس اعلام کرد که از 23 همین ماه تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم به مبلغ 47 میلیارد و 800 میلیون دلار وضع خواهد کرد.

دولت ترامپ در 22مارس افزایش تعرفه بر کالاهای وارداتی از چین به مبلغ 50 میلیارد دلار را اعلام کرد که از میان آن افزایش تعرفه بر 34 میلیارد دلار از ششم ماه جاری به اجرا در آمد.

آمریکا با افزایش تعرفه پیشگیرانه یکی پس از دیگری دست به اقدام تحریک آمیز زده است. چین و اتحادیه اروپا، همچنین کانادا، مکزیک، هند و ترکیه، همه با اقدام آمریکا مقابله کرده و به سازمان تجارت جهانی نیز شکایت برده اند. طرفهای ذیربط چه با اقدام ضد تحریمی چه با شکایت خواستار مذاکره و رایزنی در چارچوب سازمان تجارت جهانی شده اند. اما همانطور که وزیر دارایی فرانسه اشاره کرد، اول باید آمریکا سیاست افزایش تعرفه را لغو کند و اروپا نمی تواند تحت فشار مذاکره کند. منظور از این حرف روشن است: تیم آمریکا توپ در زمین شما است!

دولت آمریکا چماق تعرفه را در دست دارد ولی نمی خواهد توپ بزند و همچنان به گل آلود کردن آب ادامه می دهد و تنها علت آن این است که آمریکا اصلا خواهان پایان این جنگ تجاری نیست. این کشور نه تنها نمی خواهد به مسابقه خاتمه دهد، بلکه می خواهد به شرط کنترل جنگ تجاری طبق قانون خود و به شیوۀ خود، همیشه به آن ادامه دهد.

کریستین لاگارد مدیر صندوق بین المللی پول در نشست وزرای دارایی و رؤسای بانک مرکزی گروه بیست علنا نگرانی خود از تاثیرات منفی جنگ تجاری بر رشد اقتصاد جهان را بیان کرد. طبق پیشبینی آی ام اف، جنگ تجاری موجب کاهش 0.5 درصدی رشد اقتصاد جهان خواهد شد و حدود 430 میلیارد دلار از ارزش تولیدات از دست می رود. پس چرا آمریکا، بزرگترین جامعه اقتصاد جهان به این شیوه انتحاری متوسل می شود؟ پاسخ این پرسش فقط توجه به داده ها است. طبق گزارش جِی پی مورگان اقدامات افزایش تعرفه که دولت ترامپ رسماً به اجرا گذاشته، فقط یک سوم مبلغ کل واردات آمریکا را در بر دارد. به این سبب دولت آمریکا این جنگ را قابل ادامه می داند.

اما آیا حقیقت همین است؟ در شرایط امروز جهانی شدن، تجارت از چهارچوب خود فراتر رفته است. روزنامه تایمز مالی چاپ انگلستان در 21 ژوئیه هشدار داد که تخلف آمریکا از مقررات سازمان تجارت جهانی، حمایتگرایی تجاری و جنگ تجاری پیوسته، در جغرافیای سیاسی تاثیر خواهد گذاشت و به نظم ضعیف بین المللی آسیب خواهد زد. در این تفسیر جملۀ معروف اتو تاد مالری اقتصاددان فقید آمریکایی نقل شده بود که گفته است: «وقتی کالاها از مرزها نگذرند، سربازان خواهند گذشت.» این روزنامه افزوده است: واقعیت شاید به این سادگی نباشد، ولی چنین گرایشی مشاهده می شود.