جشن کتاب‎خوان‎ها

سه نمایشگاه اخیر کتاب چین فرصتی را برای علاقه‎مندان به کتاب فراهم کرد که از زبان نویسندگان مورد علاقه خود با تأثیر اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز بر شکل‎گیری آثار آن‎ها بیشتر آشنا شوند.

هه جیان‎مینگ 62 ساله یکی از برجسته‎ترین نویسندگان چین در زمینه ادبیات غیرداستانی و به ویژه ادبیات گزارشی (literary reportage) است. او نوشتن را از سال 1978 یعنی همان سال آغاز اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز در چین آغاز کرد و در طول این 4 دهه توانست همراه با اجرای این سیاست به عنوان یک نویسنده برجسته نام خود را مطرح کند.

از میان 50 کتابی که او بر اساس رویدادها و اشخاص واقعی نوشته تا کنون بر اساس 8 عنوان فیلم سینمایی و یا مجموعه تلویزیونی ساخته شده است. این نویسنده به عنوان برنده سه دوره جایزه ادبی لو شون، نوشتن کتاب «ملت» را نیز در کارنامه خود دارد که در آن به روایت داستان خارج کردن شهروندان چینی توسط سربازان ارتش آزادی‎بخش خلق در سال 2011 می‎پردازد. این کتاب در سال برای نخستین بار در سال 2012 منتشر شد و فیلم پرفروش و موفق گرگ جنگجو نیز بر اساس همین کتاب ساخته شده است.

هه جیانگ‎مینگ با اشاره به تغییر سبک نوشتنش در طول چهار دهه گذشته می‎گوید: من کاملاً به تفکر مثبت باور دارم. من [با همین روش] از یک نویسنده جوان جوان مضطرب که مدام نگران مشکلات بود و تنها نارضایتی را می‎دید تبدیل به نویسنده‎ای شوم که برای ایجاد الگوهای مثبت وایجاد حس خوب و آینده‎ای روشن برای خواننده تلاش می‎کند. کشوری که من برای ثبت آن تلاش می‎کنم، زنده، پر تحرک و سرشار از رنگ‎ است. در زندگی هر یک از ما داستان‎های بسیاری وجود دارد که به چیزهایی مثل شبکه راه آهن سریع‎السیر و ساخت هواپیمای مسافربری سی 919 چین پیوند خورده و منتظرند که یک نفر آن‎ها را تعریف کند.

«من به خوبی خاطرم هست که چطور 40 سال پیش ما ده ساعت در صف می‎ایستادیم تا بتوانیم یک نسخه شکسپیر بخریم اما باورم نمی‎شود که امروز و در عصری که ظرف یک دقیقه و تنها با چند کلیک می‎توان 300 جلد کتاب دانلود کرد، چطور ادبیات در مسیر سرازیری قرار گرفته است.»

او به این نکته اشاره می‎کند که زمانی آرزو داشته شمارگان کتاب‎هایش برای چاپ اول به 50 هزار نسخه برسد و هر یک برای ده سال پشت سر هم تجدید چاپ شوند. میزان فروش کتاب‎های او نشان می‎دهد که او نه تنها به این هدف رسیده بلکه آن را پشت سر گذاشته است.

هه جیانگ‎مینگ این سخنان را در حضور جمعی از طرفداران باوفای خود و فعالان

رسانه‎ای در نمایشگاه بین‎المللی کتاب سال 2018 پکن و هم‎زمان با

انتشار یک مجموعه 30 جلدی از آثارش توسط انتشارات ورلدپرس به مناسبت چهلمین سالگرد اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز مطرح کرد.

ماه گذشته علاقه‎مندان به کتاب در سراسر چین این بخت را داشتند که با استادان، نویسندگان و مترجمان برجسته ادبیات چین و جهان در رویدادهایی مثل نمایشگاه‎های بین‎المللی کتاب پکن و شانگهای و همین‎طور جشن کتاب جنوب چین در گوانگ‎جوئو دیدار کنند.

علاوه هه‎ جیانگ‎مینگ، برخی دیگر از نویسندگان برجسته چین مانند جیا پینگ‎وا، یو هوآ، لیو ژن‎یون، مای جیا، بی فی‎یو، وانگ منگ و لیو سی‎شین نیز در این رویدادها حضور داشتند و تفکرات خود را با دوست‎داران ادبیات به اشتراک گذاشتند.

بی فی‎یو نویسنده کتاب‏‎هایی مثل «سه خواهر» و «ماساژ» نیز هنگام حضور در نمایشگاه کتاب شانگهای، درست مانند هه جیانگ‎مینگ بیش از هر چیز درباره روند رشد خود به عنوان یک نویسنده در طول چهل سال گذشته صحبت کرد.

زمانی که اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز آغاز شد، بی 14 ساله بود. او به خاطر دارد که که آن روزها همه شلوار دمپا گشاد می‎پوشیدند.

«[این شلوارها] برای مردم چین که عادت داشتند بدن خود را زیر لباس‎های گشاد بپوشانند خیلی عجیب بود. نخستین هدیه اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز برای ما این بود که به بدن‎های‎مان و همین‎طور خود زندگی افتخار کنیم.»

دومین هدیه باز شدن درهای چین به روی جهان برای بی فی‎یو، مشاهده افزایش تعداد آثار نویسندگان برجسته خارجی در کتاب‎فروشی شهرش به نام «شین‎هوا» بود.

او می‎گوید: من اسم آلکساندر پوشکین و ویکتور هوگو را از پدرم که معلم بود شنیده بودم. روزی که سرانجام توانستم آثار این نویسندگان را بخوانم، تازه به اهمیت برقراری یک ارتباط روحانی با آن استادان- حتی با وجود آن‌که به گذشته تعلق داشتند- و تأثیرشان در گسترش شناخت ما از جهان پی بردم.

«نویسندگانی نظیر من تنها شاهد فرایند اصلاحات نبودند بلکه یکی از نتایج آن بودند.»

نمایشگاه کتاب پکن، همچنین شاهد حضور «جیا پینگ‎وا» نویسنده کهنه‎کار چینی نیز بود. او متولد سال 1952 است و نخستین اثرش سال 1974 منتشر شد. جیا پینگ‎وا همراه با الینا بازان، ویراستار اسپانیایی، پاتریزیا لیبراتی، مترجم ایتالیایی و کریستوفر پاین، مترجم انگلیسی آثارش برای صحبت در مورد یکی از کتاب‎های خود در نمایشگاه حضور داشت.

او در یک نشست دیگر نیز همراه با دو مترجم و یک ویراستار آمریکایی به نام‎های اریک آبراهامسون، نیک استمبر و پیتر بلک‎استاک حاضر شد و درباره این موضوع صحبت کرد که چطور در طول 40 سال گذشته تقریباً همه نویسندگان چینی تحت تأثیر ادبیات غربی بوده‎اند.

«ادبیات چینی یکی از مکتب‎های ادبی در جهان است که جذابیت‎های خود را نیز دارد اما اصلی‎ترین وظیفه نوشته‎های چینی هنوز آن است که بازگوکننده واقعیت‎های چین معاصر، پیچیدگی‎های طبیعت انسان و چگونگی زندگی و بقای مردم چین باشند .»

او در ادامه می‎گوید که در طول دهه هشتاد و نود مطالعاتی گسترده درباره ادبیات تطبیقی شرق و غرب داشته است.

آثار جیا در چین با استقبال خوب مخاطبان روبه‎‌رو می‎شود و از هر کتاب او حداقل 300 هزار نسخه فروش می‎رود؛ علاوه بر آن کتاب‎های او تا کنون به 30 زبان دیگر نیز ترجمه شده است.

یکی از دغدغه‎های او همواره این بوده که در ترجمه آثار تا چه میزان می‎توان «روح چینی»، حس، فضا، تأکیدها و جزئیات زبانی را حفظ کرد.

ماهیت آثار ترجمه‎شده همواره یک موضوع داغ در بحث‎های نویسندگان چینی با چین‎شناسان و مترجمان زبان‎های مختلف بوده است.

یوهوآ، نویسنده آثاری نظیر «زندگی» و «برادرها» در نشستی با حضور 30 نفر از چین‎شناسان و مترجم‎های آثار چینی در پکن با اشاره به این موضوع که تقریباً تمام نسخه‎های ترجمه‎شده از کتاب‎هایش را به خاطر دارد، داستان اولین دیدار خود با یک چین‎شناس را تعریف کرد.

یو پس از انتشار دو کتابش در سال های 1984 و 1988 با آنه وِدِل-ودلزبورگ، مترجم دانمارکی در پکن دیدار کرد.

«او می‎خواست با نویسندگان جوان چینی آشنا شود. شخصی من را به او معرفی کرد و من هم یکی از مجموعه داستان‎هایم را به او دادم و چهار داستان را علامت زده بودم تا بخواند. او بعد به من گفت که آن چهار داستان را خوانده و طولی نکشید که خبر داد کتاب را تمام کرده است.»

یو بعدها سال 2006 به دانمارک رفت و در دیداری که با ودل-ودلزبورگ در دفتر کارش داشت متوجه شد که کتابخانه آنه پر از کتاب‎های نوشته «یو هوآ» است.

او همچنین در مورد برنامه‎هایی که برای آینده دارد نیز صحبت می‎کند و می‎گوید که چطور بیشتر تمرکز خود را از نوشتن داستان کوتاه به آثار بلند و رمان معطوف کرده و به نظر می‎رسد مترجم‎ها به این آثار بیشتر علاقه نشان می‎دهند.

یو می‎گوید: مسیر من به بازارهای خارجی از طریق ایجاد یک رابطه خوب کاری با یک ناشر شناخته‎شده و یک مترجم خوب باز شده است . به نظرم همه ترجمه‎هایی که از کتاب‎های من انجام شده عالی هستند چرا که واقعیت ترجمه این است که با وجود گم شدن بخشی از متن اصلی در ترجمه، در سوی دیگر چیزهایی با ارزشی هم به آن اضافه خواهد شد.

مای جیا، نویسنده «رمز کشف شده» نیز با این سخن موافق است. او که خود نیز می‎پذیرد بیشترین بهره را از خواندن آثار غربی برده است امروز آثارش در بیش از 100 کشور جهان به فروش می‎رود.

به گفته مای در مقایسه با چین تنها 5 درصد بازار کتاب آمریکا به آثار ترجمه تعلق دارد.

او در گفت‎وگویی که در نمایشگاه کتاب پکن با اولیویا میلبورن، مترجم انگلیسی آثار خود دارد می‎گوید: به عنوان یک نویسنده چینی احساس می‎کنم که امروز چین از هر زمانی به دنیا نزدیک‎تر شده است. مترجم‎ها کسانی هستند که می‎توانند این پیام را به گوش جهان برسانند که مردم چین زیبایی و ظرافت جهان را می‎ستایند.»